Czy znamy skuteczne metody leczenia choroby Alzheimera?

Ciągle nieznane są metody skutecznego leczenia przyczynowego choroby Alzheimera, nie można trwale zahamować procesu chorobowego.

Są natomiast doniesienia o środkach, które mogą mieć działanie protekcyjne, jak; selegilina (Jumex, Deprenyl), witamina E, niesrerydowc, leki przeciwzapalne, kolchicyna, estrogeny. Efekty ich działania są jednak dyskusyjne i wymagają potwierdzenia w dalszych, szerszych badaniach. Są leki, które czasowo hamują, spowalniają rozwój objawów chorobowych. Najskuteczniej działają inhibitory acetylocholinesterazy (zwiększają stężenie i czas działania acetylocholiny w synapsach). Pierwsza generacja tych leków pojawiła się wiele lat temu - fizostygmina, takryna (Cognex), druga generacja wkracza teraz - Donepeził (Aricept), Exelon (ENA 713 Rivastigmine), Metrifonate. Na polskim rynku z tych leków zarejestrowany jest Aricept oraz Exelon. Interesujący jest również lek o innym mechanizmie działania (działa na mikroglej i astrocyty) -Propentofylline, tym bardziej że może być stosowany zarówno w otępieniu typu alzheimerowskiego, jak i naczyniopochodnym.

Zdobywamy coraz więcej dowodów na to, że deficyt cholinergiczny wpływa na objawy neuropsychiatryczne. Stwierdzono, że podawanie środków antycholinergicznych pogłębia zaburzenia zachowania, zaś środki cholinergiczne łagodzą te zaburzenia. Środki cholinergiczne (agoniści receptora muskarynowego i inhibitory acetylocholinesteraz), niektóre leki antydepresyjne i estrogeny mogą również zmniejszać produkcję „toksycznej" postaci białka beta-amyloidu.

Od dawna dysponujemy szeroką gamą leków, które skutecznie łagodzą lub eliminują występujące w przebiegu choroby Alzheimera objawy „niepoznawcze" - neuropsychiatryczne, zaburzenia zachowania.

Najczęściej występującym zaburzeniem zachowania u pacjentów z chorobą Alzheimera jest pobudzenie. W celu jego opanowania skuteczne są leki z grupy neuroleptyków. Zalecane jest stosowanie niskich dawek neuroleptyków silnie działających. Najbardziej popularne to: Haloperidol, Promazyna, Pernazyna, Theralene, Tiapridal, Rispolept. Leki te mają również działanie antypsychotyczne, czyli że mogą łagodzić takie objawy, jak halucynacje albo urojenia. W opanowywaniu pobudzenia stosowane są również inne grupy leków, jak: benzodiazepiny (Lorazepam, Oxazepam), leki normotymiczne (węglan litu), leki przeciwdrgawkowe (Tegretol, Depakine), blokery be-ta adrenegiczne (Propranolol), leki serotoninergiczne (Spamilan).

W przebiegu procesu chorobowego często występują zaburzenia nastroju, które można wyrównać lekami przeciwdepresyjnymi. Ze Względu na małą toksyczność, przydatnym w psychogeriatrii jest czteropierścieniowy lek przeciwdepresyjny Mianseryna (Lerivon).

W ostatnim okresie polecane i najczęściej stosowane są leki hamujące wychwyt zwrotny serotoniny w neuronach (jak Coaxil, Fevarin, Prozac). W zaburzeniach lękowych obok leków przeciwdepresyjnych stosowane są również anksjolityki o działaniu seroton-inergicznym (Spamilan) i benzodiazepiny (Xanax, Tranxene). Przy zaburzeniach snu polecane są leki nasenne o krótkim okresie półtrwania, które nie powodują następnego dnia objawów spowolnienia (Estazolam, Imovane).

Terapia farmakologiczna powinna być zawsze prowadzona przez lekarza specjalistę. Wszystkie leki psychotropowe mają działania uboczne i mogą wchodzić w niebezpieczne interakcje z innymi lekami. Należy dokładnie poinformować lekarza o wszystkich lekach, które przyjmuje chory i wypytać o niepożądane objawy stosowanej kuracji.

Zasady bezpiecznego podawania środków farmakologicznych:

- Nie stosuj leków polecanych przez znajomych. Każdy lek musi być zapisany przez lekarza, najlepiej specjalistę. Lekarz musi być dokładnie poinformowany o wszystkich innych lekach przyjmowanych przez pacjenta.

Wypracuj system nadzoru brania leków pozwalający mieć pewność, że będą brane o właściwej porze i w odpowiedniej dawce jeśli nie możesz być obecny, pomocnym będzie umieszczenie każdej porcji leków w oddzielnym kubeczku jednorazowym z zaznaczonym dniem i godziną. Usuń wszystkie inne leki, których chory nie używa.

Zapytaj lekarza o objawy uboczne stosowanych leków. Obserwuj ich działanie i jeśli takie występują, poinformuj o tym lekarza.

Jak radzić sobie z chorobą Alzheimera? Poradnik dla opiekunów.

Polskie Stowarzyszenie pomocy osobom z chorobą Alzheimera.

Warszawa, 1998